Zelfzorg is een manier van leven

Wat is zelfzorg? Zelfzorg is een manier van leven. En natuurlijk hoef ik hier eigenlijk niet te schrijven hoe belangrijk zelfzorg is wanneer je chronische klachten hebt. Zelfzorg voor iemand met chronische klachten is écht anders dan zelfzorg voor iemand die gezond is. Zonder chronische klachten heb je een grens die makkelijker op te rekken is en de consequenties zijn minder groot wanneer je er even overheen gaat. Voor een gezond persoon is goede zelfzorg dan een manier om weer bij te komen.

Zelfzorg is een manier van leven

Voor mensen met chronische klachten is zelfzorg een hele hele duidelijke voorwaarde om niet meteen al je grens te bereiken. Zelfzorg met chronische klachten is een vak apart omdat stilstaan en voor jezelf zorgen er vaak voor zorgt dat je meer pijn en klachten krijgt, je vermoeidheid als een bom inslaat. Dat kan een reden zijn om zelfzorg te versloffen en door te gaan, totdat je uiteindelijk toch omvalt met grotere consequenties. Zelfzorg is een dagtaak voor mensen met chronische klachten. Je moet er, met chronische klachten, veel bewuster mee bezig zijn. Er gaat ook veel meer tijd in zitten gedurende de dag.

Maar wat is zelfzorg?

Het woord hoor je zo vaak dat het bijna zijn lading zou verliezen. Je zou bijna denken dat zelfzorg alleen gaat om een warm bad nemen, een muziekje opzetten, een dutje doen, een wandeling maken. Kortom één of meer activiteiten inzetten wanneer jij voelt dat je lichaam wat extra op moet laden. Natuurlijk zijn die momenten belangrijk. Maar het zijn eigenlijk voorbeelden van de uitvoering. En als jij lukraak, zonder erover na te denken een activiteit inzet dan is het eigenlijk dweilen met de kraan open. Je gaat continu over je grens en probeert weer op te laden met zelfzorg momentjes.

De zelfzorgparaplu

Stel je eens een paraplu voor maar met allemaal touwtjes eraan. Aan ieder touwtje hangt zo’n activiteit, zo’n uitvoering. Een touwtje warme douche, een touwtje wandelen, een touwtje slapen, een touwtje mediteren etc. Maar de paraplu zelf, de kap, daar staat het begrip zelfzorg ingeschreven en dat houdt meer in dan enkel de verschillende uitvoeringen. Dus even een stapje terug om het grotere geheel te kunnen zien.

Zelfzorg is goed voor jezelf zorgen. Maar om dat te kunnen doen moet je dus eerst 1. goed voelen en ervaren wat je nodig hebt, dan 2. Moet je jezelf kennen en weten wat jou kan helpen en dan moet je de 3. tijd maken en pakken door het aangeven van je grenzen om die dingen te doen die goed zijn voor jou.

Gezond egoïsme

Het is dus meer dan even lekker een warm bad nemen. Inger Strietman beschrijft het mooi in haar boek ‘Gezond egoïsme’. Voor goede zelfzorg is gezond egoïsme nodig.

• Gezond egoïsme is zorgen voor jezelf in een wereld die teveel van je vraagt.
• Gezond egoïsme is eerlijk zijn naar jezelf en verantwoordelijkheid nemen voor de uitkomst van die eerlijkheid.
• Gezond egoïsme is aandacht hebben voor jezelf en van daaruit ook grenzen stellen.
• Gezond egoïsme is mogelijkheden zien en vertrouwen hebben.
• Gezond egoïsme is communiceren, aangeven wat je nodig hebt.

Gezond egoïsme zit hem niet in een dagje sauna voor jezelf.

Het zit in alle keuzes die je maakt. Bewust keuzes maken voor jezelf. Jezelf de ruimte geven om mentaal en fysiek op adem te komen.Jezelf op één zetten. Kiezen voor de versie van jezelf waar jij gelukkig van wordt.

Gezond egoïsme is dus meer dan enkel een momentje pakken voor jezelf. Al doe je het dagelijks. Dat is niet waar dit om draait. Het gaat om een manier van leven waarbinnen jij kiezen voor jezelf tot een prioriteit maakt.

• Waardoor jij meer verbinding maakt met jezelf. Een voorwaarde voor goede zelfzorg.
• Waardoor jij je eigen verlangens en behoeftes serieus neemt.
• Waardoor jij meer veerkracht ervaart, ofwel soepeler mee kan bewegen met alles wat er om je heen gebeurd.

Wil je nog wat meer lezen over gezond egoïsme dan kan ik je het boek van Inger Strietman zeker aanraden. Bekijk op Bol.com “Mag ik even mijn aandacht”*.

Bewustwording

Oke, als gezond egoïsme dan de kap van de paraplu is laten we dat dan nog even kort vertalen. Voor goede zelfzorg moet je bewust zijn van jezelf en jezelf serieus nemen. Ontdekken wat je nodig hebt en dan verantwoordelijkheid nemen om jezelf dit te geven. En ook je grenzen aangeven als dit ten koste gaat van anderen. Je maakt van jezelf een prioriteit.

En daaruit kunnen dan allerlei activiteiten vloeien zoals een dag sauna of een boek lezen in bad of een wandeling maken of mediteren of een vriend bezoeken om advies te vragen of bij te kletsen. Die lijst is eindeloos en ook voor iedereen anders.

Maar zelfzorg begint dus bij bewustwording.

Maak dus van zelfzorg je prioriteit. Plan momenten in dat je stilstaat bij hoe het met jou gaat. Hoe je erbij zit. Hoeveel energie je hebt. Maar ook hoeveel plezier je hebt. Hoeveel zin heb je om ’s ochtends uit bed te komen en aan de dag te beginnen. Het zijn allemaal goede signalen waar je iets mee kunt doen. Zit je er niet lekker bij, voel wat jij nodig hebt en ga daarvoor zorgen, plan het in.

Praktisch zelfzorg

Toch nog even kort iets meer praktische handvaten over zelfzorg. Want fijn wanneer je bovenstaande begrijpt maar als het je niet lukt om in de praktijk te brengen dan kom je nog niet waar je wil zijn. Het is belangrijk om te beseffen dat je energie nodig hebt om veranderingen door te voeren. En zonder goede zelfzorg is er nooit voldoende energie.

Als je zelfzorg heel praktisch en toepasbaar wil dan kan het handig zijn om voor jezelf verschillende voorbeelden te bedenken. Om te laten zien dat er ontzettend veel varianten zijn deel ik het voor het gemak even op 4 categorieën in:

1. Activiteiten die goed zijn voor je lijf
2. Activiteiten om op te laden
3. Een creatieve blik
4. Zelfzorg in contact

Nummer 1 en 2 staan bewust bovenaan. Eerst moet er weer rust en energie komen. Dat bereik je met die twee.

Voorbeelden van activiteiten die goed voor je lijf zijn:

•  Rust of slapen
• Beweging zoals wandelen of yoga
• Ontspanning door een warm bad of oefeningen
• Speciale oefeningen voor je klachten
• Massage

Voorbeelden van activiteiten om op te laden:

Activiteiten waar jij blij van wordt, waar je energie van krijgt, waar je van geniet. Zoals:

• Film kijken
• Puzzelen
• Fotografie
• Lezen
• Kleuren
• Muziek
• Schilderen
• Dansen

Maar ook ‘grotere’ activiteiten, denk bijvoorbeeld aan hobby’s buiten de deur of een sociale afspraak, een cursus die je graag wil doen of een dagje weg.

Wat vind je nou leuk?

Soms weten mensen vaak niet meer wat ze graag doen omdat ze daar al zolang geen energie meer voor hebben. Teruggaan naar wat je vroeger leuk vond om te doen is dan een goed idee. Kijken waar je als kind blij van werd. Boeken lezen, spelletjes doen, creatief bezig zijn, kleuren, buiten zijn, de natuur in, muziek luisteren, dansen, dingen bakken. Soms helpt dit om op ideeën te komen.

Als je door middel van categorie 1 en 2 je energie dan weer een beetje opgeladen hebt dan komt er ruimte voor variant 3 en 4.

Creatieve bril opzetten

Variant 3 is niet heel spannend maar je moet er even ruimte voor hebben in je hoofd want het vraagt wat creativiteit. Je zet als het ware een creatieve bril op om daarmee in je leven rond te kijken en te zoeken naar oplossingen. En vooral ook naar nieuwe mogelijkheden die jouw leven makkelijker maken. Je kunt hierbij denken aan:

• Aanpassingen in huis, een andere stoel of een ander bed
• Iets dat je helpt met zitten, wandelen, lezen etc.
• Dingen anders doen in je routine die uiteindelijk beter passen bij jouw klachten. Bijvoorbeeld ’s ochtends of juist ’s avonds werken.

Maar wat kun je wel?

Variant 3 sluit eigenlijk goed aan bij het kijken naar wat je kunt. Je bent wellicht beperkt maar een creatieve blik helpt wel bij het zoeken naar mogelijkheden. Wanneer jij je handen of armen niet lang kunt gebruiken wat kun je dan doen waarbij je die minder belast? Lees je graag, misschien kan een luisterboek wel? Of misschien is er wel een soort standaard waar je je boek op kunt zetten?

Denk in mogelijkheden en zoek oplossingen. Dat is variant 3. Een frisse blik van een buitenstaander kan hier ook heel fijn werken. En een ergotherapeut heeft ook tal van oplossingen en adviezen waar je zelf vaak nooit aan gedacht hebt.

Als je écht wil dat iets slaagt, dan zoek je een mogelijkheid.

Als je niet wil dat iets slaagt (omdat je verandering spannend vindt), dan zoek je redenen waarom iets niet mogelijk is.

Zelfzorg in contact

Variant 4 is een super belangrijke vorm van zelfzorg en het kan je onwijs gaan helpen maar het is wel de meest pittige variant. Enerzijds omdat er dus ook vaak anderen bij betrokken zijn waardoor je niet alles zelf in de hand hebt. En wanneer het contact met jezelf betreft is het vaak pittig omdat de patronen heel hardnekkig zijn.

Variant 4 is dus het zorgen voor jezelf in contact met anderen maar ook in contact met jezelf.

Je kunt hierbij denken aan:

• Grenzen accepteren van jezelf
• Grenzen aangeven aan de mensen om je heen
• Hulp vragen
• Zelf dingen loslaten
• Kritische stem in je hoofd loslaten
• Maar ook open zijn over je klachten, je verdriet, je boosheid. Anderen meenemen in jouw belevingswereld.

Dit zijn in het kort 4 varianten van zelfzorg. Je kunt deze rijtjes eindeloos en vooral heel persoonlijk maken. Belangrijk is dat je de lijstjes op voorhand maakt en dan activiteiten daarvan gaat inplannen. Zorg dat er gewoontes ontstaan en dat je ontdekt wat voor jou werkt. Als je even wat minder lekker in je vel zit pak de lijstjes er dan bij en plan extra zelfzorg in.

En onthoud:

Zelfzorg is eigenlijk bovenal lief zijn voor jezelf.

Zo lief als je tegen een goede vriend of vriendin zou zijn.

 

Wil jij op de hoogte blijven van mijn laatste artikelen, nieuwtjes en tips? Meer informatie over leren omgaan met chronische klachten, zoals over zelfzorg? Schrijf je dan hieronder in en ontvang 1x per maand een leuke nieuwsbrief van mij: ja ik schrijf me in!  

 

 

 

* affiliate link naar Bol.com.